Öğrenmenin Temeli Nedir. Öğrenmeyi Etkileyen En Önemli Faktör Nedir?

Susamayan birine su içirebilir misiniz ya da acıkmayan birine yemek yedirebilir misiniz? Hadi yedi diyelim ya midesi bozulacak ya da yediklerini çıkaracaktır. Öyleyse öğrenmek istemeyen birini ya da öğrenmek için yeterli sebebi olmayan birine öğretebilir misiniz? İşte tam bu noktada motivasyon bir diğer adıyla güdü kavramından bahsetmemiz gerek.

İnsanların herhangi bir davranışta bulunabilmesi için mutlaka dürtülere ihtiyacı vardır. Motivasyon bu dürtülerin oluşmasını sağlayarak öğrenmeyi gerçekleştiren en önemli güçtür. Başka bir deyişle motivasyon olmadan öğrenme gerçekleşemez. Aslında okullarda, aynı sınıfta ve aynı dersi dinleyen iki öğrenciden birinin derse isteyerek aktif bir şekilde katılım sağladığını, diğerinin isteksiz olarak zoraki bir şekilde katılım sağladığını çok sık olarak gözlemliyoruz. Bu tarzdaki iki öğrencinin akademik başarıları arasında da büyük farklılıklar bulunmaktadır. Öyleyse akıllara hemen “bu iki öğrencinin neden birbirlerinden tamamen farklı durumda oldukları” sorusu gelmektedir. Böylesi bir farklılığın oluşmasındaki en büyük etken motivasyondur. Çünkü motivasyon bireyi davranış için istekli hale getirerek bir amaç için harekete geçiren öğrenme-öğretme sürecinde etkin rol oynayan oldukça önemli bir faktördür. Yani öğrenmenin tam anlamıyla gerçekleşebilmesi için mutlaka öğrencilerin derse karşı motivasyonlarının yeterince sağlanmış olması gereklidir. Bu durumda motivasyonun sağlanması ve ders boyu sürdürülebilmesi için öğretmenlere büyük sorumluluk düşmektedir. Bunun için öğretmenlerin matematik dersinde motivasyon yetkinliklerinin yeterli düzeyde olması gerekmektedir.

Eğitim bir ülkenin en önemli yapı taşıdır. Bu bağlamda her devlet için eğitimde üst düzeyde olmak birinci hedeftir. Eğitim sistemi içerisindeki en önemli branşlardan biri de matematiktir. Matematik olmadan bilimde, fende, endüstride, sağlık alanında, ekonomide, sosyal alanlarda ve eğitim başta olmak üzere devlet yönetimi, askeriye gibi diğer tüm alanlarda ilerlemek mümkün değildir. Bu sebeple matematik de sağlanacak başarı birey için önemli olduğu kadar devlet için de oldukça önemlidir. Başarının sağlanabilmesi için matematik de tam anlamıyla öğrenme sağlanmalıdır. Öğrenme içinde motivasyon olmazsa olmaz bir güçtür. Motivasyon öğrenci davranışlarının yönünü, şiddetini, kararlılığını, hızını belirleyerek öğrenci başarısını arttırmaya yarayan önemli bir etkendir. Bu bilgilerden hareketle matematik dersinde motivasyon modellerinin kullanımının öğrencilerin akademik başarılarını önemli ölçüde arttıracağı söylenebilir.

Araştırmalar öğrencilerin yapamadıkları ve başarısız olduklarını düşündükleri için matematik dersinden uzaklaşarak başarı sağlayamadıklarını göstermektedir. Bu bazen öğretmenin öğrencinin başarısına ya da başarısızlığına karşı gösterdiği tepkiden kaynaklanabildiği gibi sürekli zor sorularla karşılaşan öğrencinin artık çalışma hevesinin kırılmış olmasından da kaynaklanabilir. Öğrencilerden sıklıkla şu cümleleri duyarız;

• “Matematik bizim ne işimize yarayacak?”
• “Ben bu konuyu günlük hayatta nerede kullanabilirim?”
• “Bu konuyu öğrenmek bana ne katacak?”

Bu sorulara tatmin edici cevap alamayan öğrencilerin matematik dersinde başarı sağlayamadığı görülmektedir. Matematikle ilgili karşılaşılan bu sorunlar öğrencilerin ders hakkında yeterli ölçüde bilgilendirilmedikleri ve başarmak için ikna edilemediklerini göstermektedir. Öyleyse bu konuda asıl mesele öğrenci motivasyonun yetersiz olmasından kaynaklanmaktadır.

Alanında uzman matematik öğretmenlerinden, matematik özel ders almaya ihtiyacının mı var hemen tıkla, öğretmenleri incele!

Öğrencilerin öğrenme sürecine ve süreçte başarılı olmaya yönelik motivasyonu çoğu zaman öğretmenler tarafından göz ardı edilen bir durumdur (Dede, 2003; Keller, 2000). Bunun sebebi öğretmenlerin öğrenci motivasyonu ve motivasyon için geçerli, güvenilir yöntemleri bulma zorluğu yaşamalarından kaynaklı olabilir. Bu zorluğun aşılması için öğrencilerin motivasyonel özelliklerinin analiz edilmesi ve bu analize dayalı motivasyon stratejilerinin tasarlaması gerekmektedir. İlk olarak dikkat çekme, merakın uyandırılması, sürdürülmesi ve dikkati sağlama olarak başlanılabir. Daha sonra ders içeriği ile öğrencilerin ilgi, ihtiyaç ve beklentileri arasında ilişki kurularak öğrenme sürecinin öğrenci için gerekli olduğu fikri uyandırılmaktadır. Öğrencinin öğretilecek olan içeriğe dikkati çekildikten sonra, öğrenci “Bu konuyu neden öğrenmeliyim?”, “Bilgi benim için ne kadar önemli?” sorularına yanıt arayacaktır. Bu sorulara olumlu yanıt vermek öğrencinin güdülenmesine katkı sağlayacktır.

Daha sonra öğrencilerin kendi güç ve yetenekleriyle başarabileceklerine inanmaları için onlara destek olmak ve başaracakları konusunda pozitif düşünceler oluşturmalarını sağlamak gerekmektedir. Bu öğrencilerin kendilerine olan güvenlerinin oluşması için gerekli stratejileri içermektedir. “Ben bunu yapabilirim” diyenlerin başarıya ulaştığı unutulmaması gereken bir noktadır. Öğrenciler, beklentileri ile bu beklentilerini elde etmek için gösterdikleri çabaların sonuçları arasında bir tutarlılık ve uygunluk bulamamaları durumunda, motivasyon kaybına uğrayabilirler. Bu nedenle öğrencilerin çaba ve gayretlerini sürdürmeleri için içsel ve dışsal motive edilmeleri süreç boyunca devam ettirilmemelidir.

Son olarak motivasyon olmadan hiçbir şeyden söz edemeyeceğimizi hatırlatarak motivasyonun sağlamasının en temelinde öğrenciyi inandırmak ve öğrenmek için sebep vermek olduğunu söyelebiliriz.

Matematik Öğretmeni - Nurseda Özkara